Kasteelsite van Wezemaal

Een biografie van een Hagelands dorp in 3 verhalen

Voorwoord

Hoe pak je een inhoudelijke en fysieke publieksontsluiting aan? Is het wel raadzaam om van het ene moment op het andere drie sites te ontsluiten? Moeten we de inwoners en de omwonenden eerst niet wat meer informeren? Moeten we hen daar dan ook niet na verloop van tijd bij betrekken? Allemaal heel relevante vragen die bij de opzet aandacht verdienden …

En zo groeide langzaam het idee om voor een gefaseerde publieksontsluiting te kiezen. De eerste fase van deze ontsluiting is deze website: als het ware een teaser voor iedereen die zich wil inlezen in de geschiedenis van drie locaties in Wezemaal. In een latere fase zullen er op strategische plaatsen sobere infobordjes verschijnen om in een laatste fase door te stoten naar een volledige herinrichting. Hoe die er zal uitzien? Dat zal het onderwerp vormen van een participatief traject. Maar niet zonder dat er eerst wat historische duiding gegeven wordt …

Veel leesplezier

Patrick Vervoort
Schepen onroerend erfgoed Rotselaar
Tim
Vanderbeken
Coördinator IOED WinAr

De tijdslijn van wezemaal

Onderstaande tijdslijn geeft een overzicht van de belangrijkste hoogtepunten uit de geschiedenis van het kasteel, de kerk en de pastorie.

1170

De familie van Wezemaal verschijnt. Arnold I van Wezemaal (1166/1171-c. 1217) behoorde nog niet tot de adel, maar was wel een vooraanstaand dienstman of ‘ministeriaal’ van de hertog van Brabant.

1232

In 1232 schonk Arnold II, de eerste heer van Wezemaal, de kerk aan de norbertijnen van de abdij van Averbode.

1269

Arnold II treedt toe tot de machtige ridderorde van de tempeliers. In 1270 vertoefde Arnold van Wezemaal in Palestina. Na 1274 maakte hij carrière aan het hof van de koning van Frankrijk. Hij vervulde er diplomatieke functies en schopte het zelfs tot hofmeester van koning Filips III (1270-1285). Hij overleed in Frankrijk in 1291.

1400

Plaatsing van een verguld en beschilderd houten beeld van Sint-Job in de kerk.

1450

Bouw noordtransept (het Onze-Lieve-Vrouwkoor), met polychrome gewelfsleutels (wapen van Jan II heer van Wezemaal; Onze Lieve Vrouw op de maansikkel); het schip en de binnenste zijbeuken; en de paradijspoort, de poort in de zuidgevel waarlangs de overledenen naar het kerkhof werden gedragen.

>1489

Voor 1489 deed de middeleeuwse pastorie dienst als boerderij: de pastoor bewerkte zelf een aantal gronden, en de graantienden werden opgeslagen in de tiendenschuur.

1489

Albrecht van Saksen, de aanvoerder van Maximiliaans leger, trekt van Werchter naar Wezemaal. Zijn troepen steken de kerk en pastorie in brand.

1501

Verzoekschrift naar Rome, met als doel van Wezemaal een bedevaartsoord met Europese uitstraling te maken.

1561

Verkoop van Wezemaal aan Gaspar Schetz, heer van Grobbendonk en Heist-op-den-Berg. Een bastaardzoon van Eustaas en een niet bij naam genoemde juffrouw van Brimeu blijven op het kasteel van Wezemaal wonen.

1579

Blikseminslag en totale verwoesting van de kerk. De kerk lag er vijfentwintig jaar lang bij als een ruïne.

±1600

De aandacht verlegt zich opnieuw en nu voorgoed naar de andere bezittingen van de familie: de kastelen te Grobbendonk, Hingene (1608) en Durbuy (1628).

1610

Inwijding van de nieuwe kerk.

1622

Kroatische ruiters, huurlingen in dienst van Spanje, plunderen Wezemaal en branden de pastorie af.

1685

Bouw van de tuinierswoning bij de pastorie.

<1700

De belangstelling voor Sint-Job maar ook de lokale geloofsijver kalft geleidelijk af.

1789-1790

Afbraak van het kasteel.

1860

Nieuwe blikseminslag in de kerk. De spitse toren wordt afgebroken en krijgt een stomp dak.

1910-1916

Tussen de poorttoren en de voordeur van de pastorie wordt een glazen passage, een ‘serre’, geplaatst. Deze wordt in 1959 gesloopt.

2011-2013

Restauratie van de pastorie.

De tijdslijn van wezemaal

Onderstaande tijdslijn geeft een overzicht van enkele hoogtepunten uit de geschiedenis van het kasteel, de kerk en de pastorie.

1170

De familie van Wezemaal verschijnt. Arnold I van Wezemaal (1166/1171-c. 1217) behoorde nog niet tot de adel, maar was wel een vooraanstaand dienstman of ‘ministeriaal’ van de hertog van Brabant.

1232

In 1232 schonk Arnold II, de eerste heer van Wezemaal, de kerk aan de norbertijnen van de abdij van Averbode.

1269

Arnold II treedt toe tot de machtige ridderorde van de tempeliers. In 1270 vertoefde Arnold van Wezemaal in Palestina. Na 1274 maakte hij carrière aan het hof van de koning van Frankrijk. Hij vervulde er diplomatieke functies en schopte het zelfs tot hofmeester van koning Filips III (1270-1285). Hij overleed in Frankrijk in 1291.

±1400

Plaatsing van een verguld en beschilderd houten beeld van Sint-Job in de kerk.

1450

Bouw noordtransept (het Onze-Lieve-Vrouwkoor), met polychrome gewelfsleutels (wapen van Jan II heer van Wezemaal; Onze Lieve Vrouw op de maansikkel); het schip en de binnenste zijbeuken; en de paradijspoort, de poort in de zuidgevel waarlangs de overledenen naar het kerkhof werden gedragen.

>1489

Voor 1489 deed de middeleeuwse pastorie dienst als boerderij: de pastoor bewerkte zelf een aantal gronden, en de graantienden werden opgeslagen in de tiendenschuur.

1489

Albrecht van Saksen, de aanvoerder van Maximiliaans leger, trekt van Werchter naar Wezemaal. Zijn troepen steken de kerk en pastorie in brand.

1501

Verzoekschrift naar Rome, met als doel van Wezemaal een bedevaartsoord met Europese uitstraling te maken.

1561

Verkoop van Wezemaal aan Gaspar Schetz, heer van Grobbendonk en Heist-op-den-Berg. Een bastaardzoon van Eustaas en een niet bij naam genoemde juffrouw van Brimeu blijven op het kasteel van Wezemaal wonen.

1579

Blikseminslag en totale verwoesting van de kerk. De kerk lag er vijfentwintig jaar lang bij als een ruïne.

±1600

De aandacht verlegt zich opnieuw en nu voorgoed naar de andere bezittingen van de familie: de kastelen te Grobbendonk, Hingene (1608) en Durbuy (1628).

±1610

Inwijding van de nieuwe kerk.

±1622

Kroatische ruiters, huurlingen in dienst van Spanje, plunderen Wezemaal en brandden de pastorie af.

±1685

Bouw van de tuinierswoning bij de pastorie.

<1700

De belangstelling voor Sint Job maar ook de lokale geloofsijver kalft geleidelijk af.

1789-1790

Afbraak van het kasteel.

1860

Nieuwe blikseminslag in de kerk. De spitse toren wordt afgebroken en krijgt een stomp dak.

1910-1916

Tussen de poorttoren en de voordeur van de pastorie wordt een glazen passage, een ‘serre’, geplaatst. Deze wordt in 1959 gesloopt.

2011-2013

Restauratie van de pastorie.